Een ontwerpprincipe is een leidende regel of fundamentele waarheid die vorm geeft aan ontwerpbeslissingen. Het geeft weer wat belangrijk is voor een team, merk of project en helpt consistentie, samenhang en duidelijkheid te garanderen in het ontwerpproces.
Belangrijke aspecten
Er zijn verschillende aspecten aan ontwerpprincipes. Ontwerpprincipes zijn:
- Richtinggevend, niet voorschrijvend. Het is geen strikte regel of checklist, maar een manier waarop ontwerpers keuzes beoordelen. Het stuurt beslissingen in plaats van deze voor te schrijven.
- Verankerd in waarden en doel. Goede ontwerpprincipes brengen over wat het belangrijkst is, of het nu gaat om gebruikersbehoeften, merkwaarden of specifieke bedrijfsdoelstellingen. Ze helpen teams prioriteiten te stellen wanneer er sprake is van "trade-offs".
- Concreet en toepasbaar. Hoewel ze abstract kunnen zijn, moeten ze concreet genoeg zijn om echt invloed te hebben op het ontwerpwerk. Bijvoorbeeld: “Verruk mensen met de details” moedigt ontwerpers aan om aandacht te besteden aan de kleinste details.
- Consistent over teams heen. Ze bevorderen afstemming, vooral in samenwerkingen of grootschalige projecten waar veel ontwerpers een gedeeld kompas nodig hebben.
- Tijdloos binnen een context. Hoewel ze niet gebonden zijn aan trends, kunnen ze wel meegroeien met de ontwikkeling van een product of organisatie. Ze zijn duurzaam, maar niet star.
Een Google Material Design principe: "Beweging geeft betekenis." Beweging is niet alleen maar decoratief. Het ondersteunt focus, helderheid en samenhang.
Waarom zijn ontwerpprincipes belangrijk?
Ontwerpprincipes zijn belangrijk omdat ze zorgen voor duidelijkheid, consistentie en focus in het ontwerpproces. Ze fungeren als een gedeeld kompas voor teams en helpen bij het nemen van beslissingen, vooral wanneer er sprake is van afwegingen of onduidelijkheid. Dit is waarom ze ertoe doen:
Ze zorgen voor afstemming
Ontwerpprincipes helpen teams met verschillende rollen (zoals ontwerpers, developers, productmanagers) om beslissingen te nemen die in lijn zijn met gedeelde doelen en waarden; zelfs wanneer ze zelfstandig werken. Ze verminderen discussie en besluiteloosheid door een duidelijke leidraad te bieden.
Ze versterken merk en doel
Goed geformuleerde ontwerpprincipes weerspiegelen de persoonlijkheid en strategische intentie van een merk. Ze zorgen ervoor dat elk product, elke functionaliteit of interactie de juiste toon en waarden uitstraalt; zelfs wanneer deze in de loop van de tijd door verschillende mensen worden ontwikkeld.
Ze sturen "trade-offs"
Ontwerpen betekent vaak omgaan met tegenstrijdige behoeften (bijvoorbeeld eenvoud versus flexibiliteit, snelheid versus verrijking). Principes helpen deze spanningen op te lossen door prioriteiten expliciet te maken. Als bijvoorbeeld “Duidelijkheid boven slimmigheid” een principe is, kies je voor eenvoudigere taal in de interface.
Ze stimuleren doelgerichtheid
In plaats van te vertrouwen op trends, intuïtie of persoonlijke voorkeur, kunnen teams met behulp van principes bewuste, doordachte ontwerpkeuzes maken die in dienst staan van de gebruikers en de doelstellingen.
Ze ondersteunen groei en onboarding
Wanneer teams groeien of verspreid werken, fungeren ontwerpprincipes als cultureel en creatief anker. Ze helpen nieuwe teamleden te begrijpen hoe ze “op de juiste manier” kunnen ontwerpen binnen een organisatie of productecosysteem.
Ze vereenvoudigen complexe beslissingen
Ontwerpprincipes vatten veel genuanceerd denken samen in een kleine set herkenbare en herhaalbare ideeën. Dit maakt ze waardevol in stressvolle of snel veranderende situaties waarin snel beslissingen genomen moeten worden.
Kortom: ontwerpprincipes vertalen abstracte waarden naar concrete, bruikbare richtlijnen, waardoor ontwerpuitkomsten niet alleen goed zijn, maar ook passend binnen de context.
Apple Human Interface Guidelines: "Bescheidenheid, helderheid, diepte." De interface ondersteunt de content; niet andersom.
Ontwerpprincipes en een OKR framework
Ontwerpprincipes voegen strategische en kwalitatieve diepgang toe aan een OKR-framework (Objectives and Key Results). Waar OKR’s bepalen wat je wilt bereiken en hoe je succes meet, helpen ontwerpprincipes verduidelijken hoe je daar wilt komen. Zeker wanneer het gaat om creatieve of subjectieve keuzes.
Ontwerpprincipes bepalen hoe doelstellingen worden nagestreefd
Ontwerpprincipes sturen gedrag en besluitvorming terwijl teams werken aan doelstellingen. Stel dat een doelstelling voor een softwareproduct is om de conversie van de gebruikersonboarding te verbeteren. En een ontwerpprincipe is “Duidelijkheid boven slimmigheid”. Dan zal het team over-gecompliceerde ervaringen vermijden en zich focussen op eenvoudige, duidelijke communicatie binnen het onboardingproces.
Ontwerpprincipes waarborgen kwaliteit en consistentie op schaal
OKR’s kunnen gericht zijn op groei, snelheid of experimenteren; doelen die vaak het risico met zich meebrengen dat kwaliteit of samenhang in het gedrang komt. Ontwerpprincipes fungeren als vangrails en zorgen ervoor dat het nastreven van het doel niet leidt tot slechte ontwerpkeuzes.
Ontwerpprincipes sturen afwegingen die niet met "metrics" zijn op te lossen
Key results richten zich vaak op meetbare uitkomsten, maar ontwerp vraagt om veel kwalitatieve beslissingen. Ontwerpprincipes helpen teams om de juiste keuzes te maken wanneer er geen eenduidig cijfermatig antwoord is. Bijvoorbeeld bij de keuze tussen een opvallende feature en een consistente UX-patroon.
Ontwerpprincipes zorgen voor afstemming tussen uitvoering, merk en visie
Ontwerpprincipes zorgen ervoor dat de manier waarop OKR’s worden gerealiseerd, aansluit bij de persoonlijkheid en belofte van het merk. Dit is vooral belangrijk wanneer meerdere teams bijdragen aan een gedeeld doel.
Ontwerpprincipes ondersteunen cross-functioneel begrip
Wanneer ontwerpprincipes onderdeel zijn van de OKR-context, begrijpen product-, engineering- en business-teams beter waarom bepaalde ontwerpbeslissingen worden genomen. Zelfs als die niet eenvoudig meetbaar zijn. Dit vergroot empathie en afstemming.
Ontwerpprincipes vertalen abstracte ambities naar concrete cultuur
Als je bedrijf een waarde hanteert zoals “Wees gebruikersgericht” of “Lever uitmuntendheid”, helpen ontwerpprincipes dit te vertalen naar concreet gedrag. Bijvoorbeeld: “Geef prioriteit aan gebruikersbehoeften boven zakelijke korte-termijnoplossingen”, wat vervolgens richting geeft aan de uitvoering van OKR’s op een betekenisvolle manier.
Voorbeeld van een bedrijfsprincipe: “Ontwerp voor vertrouwen.” Elke interactie (tekst, flow of fallback) moet geloofwaardigheid en vertrouwen opbouwen.
Pas op voor slechte principes
Wees je ervan bewust dat het definiëren van ontwerpprincipes lastig kan zijn. Drie veelvoorkomende valkuilen zijn:
- Je ontwerpprincipes zijn te vaag; termen als “gebruiksvriendelijk” en “consistent” zijn te algemeen.
- Te specifiek; “Gebruik datumprikkers waarmee gebruikers het jaartal kunnen kiezen” is veel te gedetailleerd.
- Te veel als een verkooppraatje; “Ontwerp ondersteunt het businessmodel” klinkt als marketing in plaats van een echt principe.
Bedenk: je hebt duidelijke, toepasbare principes nodig die richting geven aan je ontwerp.
Samenvattend
Ontwerpprincipes verrijken OKR’s door waarden en intentie te verankeren in het streven naar meetbare resultaten. Ze zorgen ervoor dat de manier waarop doelen worden bereikt aansluit bij zowel de merkbelofte als de verwachtingen van de gebruiker – en niet alleen bij het resultaat op zich.
In context
Keen gebruikt ontwerpprincipes binnen de Value Driven Design-aanpak om merk- en cultuurwaarden uit de organisatie vast te leggen.
Wil je meer weten over Value Driven Design? We hebben een introductie over dit onderwerp geschreven, waarin je de uitgangspunten kunt lezen.
